.png)
Türkiye'de kalıcı yaz saati uygulaması (KYSU), 2 Ekim 2018'de Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe girdi.... Ancak, uygulamanın başlangıcından itibaren özellikle ülkenin batı bölgelerinde yaşayanlar arasında sabahları güneşin geç doğması nedeniyle memnuniyetsizlikler yaşanıyor. Bu durum, "KYSU enerji tasarrufu sağlıyor mu, yoksa toplumsal bir rahatsızlık mı yaratıyor?" sorusunu gündeme getiriyor. Prof. Dr. M. Zeki Yılmazoğlu'nun "ChatGPT ile Kalıcı Yaz Saati üzerine" başlıklı çalışması, bu konuyu derinlemesine inceliyor.
Yaz Saati Uygulamasının Temel Amaçları ve Beklentiler
Yaz saati uygulamasının (YSU) temelinde, akşam gün ışığını uzatarak enerji tasarrufu sağlamak, üretkenliği artırmak, güvenliği iyileştirmek ve insanların ruh halini olumlu yönde etkilemek gibi amaçlar yer alıyordu. YSU ile yaz aylarında aydınlatma ihtiyacının azalması, ekonomik faaliyetlerin canlanması ve trafik kazalarının azalması bekleniyordu.... Ancak, özellikle kış aylarında kalıcı yaz saati uygulamasının bu avantajları dezavantaja dönüştürebileceği düşünülüyor.
ChatGPT'nin Gözünden Kalıcı Yaz Saati Uygulaması
Yılmazoğlu, çalışmasında ChatGPT'ye KYSU ile ilgili çeşitli sorular sorarak, uygulamanın avantaj ve dezavantajlarını tarafsız bir şekilde değerlendirmeyi amaçlıyor.... ChatGPT'den alınan cevaplar, enerji tasarrufu potansiyelinden sosyal etkilere, politik ve jeopolitik sorunlara kadar geniş bir yelpazede tartışmaları kapsıyor.
Enerji Tasarrufu Potansiyeli: Gerçekçi mi?
ChatGPT'ye göre, son çalışmalar KYSU'nun önemli enerji tasarrufu sağlamayabileceğini gösteriyor. Yapay aydınlatmanın enerji tüketimindeki payının azalması ve sabah saatlerinde artan enerji kullanımı, KYSU'nun enerji tasarrufu potansiyelini sınırlıyor.... Bazı araştırmalar, KYSU'nun soğutma sistemlerinin kullanımını artırabileceğini ve enerji tasarrufunu olumsuz etkileyebileceğini belirtiyor.
Sosyal Etkiler: Memnuniyetsizlik ve Sağlık Sorunları
KYSU, sirkadiyen ritimleri bozarak yorgunluk, sağlık sorunları ve kaza risklerini artırabilir. Halkın memnuniyetsizliği de göz ardı edilemez bir gerçek olarak karşımıza çıkıyor.... Birçok kişi, yılda iki kez yapılan saat değişikliklerinden kaçınmak isterken, KYSU'nun refahı olumsuz etkileyebileceğine inanıyor.
Politik ve Jeopolitik Boyutlar
KYSU'yu benimseme kararı politik olarak önemli ve ülkeler bu uygulamanın etkilerini tartışıyor. Avrupa Birliği (AB), üye ülkelerin farklı bölgesel önceliklerini yansıtarak standart saat ve YSU arasında seçim yapmasına izin veriyor. Kronik sirkadiyen uyumsuzluk potansiyeli, halk sağlığı konusunda endişelere yol açarken, hangi kalıcı saatin benimsenmesi gerektiği konusunda dikkatli bir değerlendirme yapılmasını gerektiriyor.
Türkiye Örneği: Beklenen ve Gerçekleşen Sonuçlar
Türkiye'nin 2016'da kalıcı YSU'ya geçişi, enerji tüketimi açısından önemli bir değişiklik oluşturmadı. Aydınlatma enerjisindeki azalma, özellikle kışın daha karanlık sabahlarında ısıtma ve soğutma için enerji talebindeki artışla dengelendi. Kamuoyunun memnuniyetsizliği ve artan ısıtma maliyetleri, KYSU'nun ekonomik faydalarının sınırlı olduğunu gösteriyor.
Alternatifler ve Öneriler
Yılmazoğlu'nun çalışmasında, KYSU yerine klasik yaz saati uygulamasının (saatlerin ileri geri alınması) daha uygun olabileceği vurgulanıyor. Ayrıca, enerji verimliliği önlemlerinin artırılması, yenilenebilir enerji teşviklerinin sağlanması ve yalıtım teşviklerinin artırılmasıyla çok daha büyük tasarrufların elde edilebileceği belirtiliyor.
Sonuç: Toplumsal Memnuniyet Öncelikli Olmalı
KYSU'nun enerji tasarrufu potansiyeli sınırlı kalırken, toplumsal memnuniyetsizlik ve sağlık sorunları gibi olumsuz etkileri daha belirgin hale geliyor. Yöneticilerin, toplumda memnuniyetsizlik oluşturan, net bir enerji tasarrufu sağlamayan ve sirkadiyen ritmi bozan bu uygulamadan bir an önce vazgeçmeleri gerekiyor. Ekonomik canlılığı sağlayabilmek adına zaten alışkın olduğumuz YSU ile olası bir tasarruf potansiyeli varken, KYSU ile toplumun özellikle batı illerinde yaşayan kesimini karanlık sabahlara mecbur bırakmak acilen düzeltilmesi gereken önemli bir konu.
Kaynaklar
•Yılmazoğlu, M. Z. (2024). ChatGPT ile Kalıcı Yaz Saati üzerine. TTMD Isıtma, Soğutma, Havalandırma, Klima, Yangın ve Sıhhi Tesisat E-Dergisi, 144.
Comments